Διαταραχές λιπιδίων αίματος. Αίτια και αντιμετώπιση.

2017-11-22

Γράφει ο Παπακωνσταντίνου Θεόδωρος

Με τον όρο υπερλιπιδαιμία αναφερόμαστε σε διαταραχές των τιμών της χοληστερόλης (ολικής και LDL) και των τριγλυκεριδίων (TG) αίματος. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να αποτελέσουν σημαντικό παράγοντα κινδύνου για την εκδήλωση καρδιαγγειακής νόσου. Η αντιμετώπιση τους εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο των ενεργειών για την καρδιαγγειακή πρόληψη, δηλαδή την καταπολέμηση των παραγόντων κινδύνου που προδιαθέτουν για αθηρωματική νόσο των αρτηριών (στένωση αρτηριών, μείωση ροής αίματος, απώλεια ελαστικότητας). Οι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου (cardiovascular risk factors) διακρίνονται σε μη τροποποιήσιμους (ηλικία, φύλο, κληρονομικότητα) και σε τροποποιήσιμους (κάπνισμα, φυσική δραστηριότητα, απώλεια βάρους).

Κύριες αιτίες δυσλιπιδαιμίας

Διατροφή. Δύο είναι οι κύριοι τύποι λιπαρών που ενοχοποιούνται για την αύξηση των τιμών των λιπιδίων αίματος. Αυτοί είναι τα κορεσμένα λιπαρά που συναντώνται κυρίως σε ζωικής προέλευσης τρόφιμα (γάλα, τυριά, βούτυρο, κόκκινο κρέας) και τα τρανς λιπαρά τα οποία συνήθως βρίσκονται σε μεγάλες συγκεντρώσεις σε επεξεργασμένα τρόφιμα (μπισκότα, κέικ, πατατάκια, σοκολάτες κ.α ). Τα κορεσμένα λιπαρά ανεβάζουν την κακή χοληστερίνη (LDL) ενώ τα τρανς λιπαρά όχι μόνο ανεβάζουν την κακή χοληστερίνη αλλά μειώνουν και τις τιμές της καλής (HDL) χοληστερίνης η οποία ασκεί καρδιοπροστατευτική δράση.
Χρόνια προβλήματα υγείας. Υπάρχουν διάφορες παθολογικές καταστάσεις οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε διαταραχές των λιπιδίων αίματος. Οι κυριότερες από αυτές είναι ο διαβήτης, ο υπό-υποθυρεοειδισμός, το μεταβολικό σύνδρομο, το σύνδρομο Cushing, το σύνδρομο πολύκυστικών ωοθηκών καθώς και προβλήματα στη νεφρική λειτουργία.
Άλλοι παράγοντες. Εδώ περιλαμβάνονται παράγοντες όπως το κάπνισμα, η έλλειψη σωματικής άσκησης, το φύλο, η ηλικία, το οικογενειακό ιστορικό καθώς και παρενέργειες φαρμακευτικών αγωγών.

Αντιμετώπιση της δυσλιπιδαιμίας

Η προσπάθεια μείωσης των τιμών των λιπιδίων αίματος είναι ένας συνδυασμός κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής και αλλαγών στις καθημερινές συνήθειες και στον τρόπο ζωής. Αναλυτικότερα:

Φαρμακευτική αγωγή. Οι στατίνες αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας στην αντιμετώπιση των διαταραχών των λιπιδίων. Ευρέως χρησιμοποιούμενα σκευάσματα είναι το Lipitor, το Crestor, το Lescol και η προβαστατίνη. Άλλη ουσία που χρησιμοποιείται, συνδυαστικά συνήθως με τις στατίνες, είναι η εζετιμίδη η οποία εμποδίζει ισχυρά και εκλεκτικά την απορρόφηση χοληστερίνης ανταγωνιζόμενη το μηχανισμό με τον οποίο μεταφέρεται η χοληστερόλη μέσω του εντερικού τοιχώματος. Τέλος άλλη μια κατηγορία φαρμάκων αποτελούν οι φιμπράτες (φαινοφιμπράτη, γεμφιμπροζίλη, βεζαφιμπράτη, σιπροφιμπράτη) οι οποίες έχει φανεί ότι μειώνουν τα τριγλυκερίδια και αυξάνουν την καλή χοληστερίνη (HDL), ενώ μπορεί να μειώσουν η να αυξήσουν την κακή χοληστερίνη (LDL). Οι φιμπράτες έχει αποδειχθεί σε κλινικές μελέτες ότι μειώνουν τον κίνδυνο για στεφανιαία επεισόδια σε ασθενείς με υψηλά τριγλυκερίδια και χαμηλή καλή χοληστερίνη (HDL).
Συμπληρώματα. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα συμπληρώματα Ω3 λιπαρών οξέων τα οποία μειώνουν τις τιμές και των τριγλυκεριδίων και της LDL χοληστερίνης καθώς επίσης και το συμπλήρωμα νιασίνης (βιταμίνη Β3) το οποίο φαίνεται να ανεβάζει την τιμή της καλής (HDL) χοληστερίνης.

Υπάρχει τρόπος πρόληψης της δυσλιπιδαιμίας;

Υπάρχουν τροποποιήσιμοι παράγοντες οι οποίοι σχετίζονται με την ποιότητα της διατροφής, με τα επίπεδα φυσικής δραστηριότητας και με καθημερινές συνήθειες οι οποίοι μπορεί να οδηγήσουν σε βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ. Στους παράγοντες αυτούς σύμφωνα με την Αμερικάνικη Καρδιολογική Εταιρία περιλαμβάνονται:

Αποφυγή κατανάλωσης πρόχειρου φαγητού και επεξεργασμένου κρέατος όπως αλλαντικά, λουκάνικα, καπνιστά και παστά κρέατα.
Προτιμότερος τρόπος μαγειρέματος το ψήσιμο ή το βράσιμο των τροφών. Αποφυγή συχνής κατανάλωσης τηγανιτών τροφίμων.
Μείωση κατανάλωσης λιπαρού κόκκινου κρέατος. Αντικατάσταση του με άπαχο κομμάτια, όπως χοιρινό ή μοσχαρίσιο φιλέτο.
Αύξηση κατανάλωσης πλήρων ανεπεξέργαστων τροφών (όσπρια, ξηροί καρποί, φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης).
Αύξηση κατανάλωσης τροφών πλούσιων σε Ω3 λιπαρά οξέα (σολομός, σαρδέλες, ξηροί καρποί, σπόροι chia, λιναρόσπορος, κολοκυθόσπορος).
Διακοπή ή ελάττωση του καπνίσματος.
Μερική αντικατάσταση πλήρων γαλακτοκομικών με light εκδοχές τους.
Αερόβια φυσική δραστηριότητα τουλάχιστον 30 λεπτά καθημερινά.

Συνοψίζοντας αυτό που φαίνεται να επηρεάζει κυρίως τις τιμές των λιπιδίων αίματος σε υγιή άτομα χωρίς οικογενειακό ιστορικό, είναι ο συνδυασμός αυξημένου σωματικού βάρους, κακής ποιοτικά διατροφής και ενός καθιστικού τρόπου ζωής. Μέσω της κατάλληλης φαρμακευτικής αγωγής, της τροποποίησης διατροφικών συνηθειών και της αύξησης της καθημερινής κίνησης μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης επιπλοκών όπως καρδιαγγειακή νόσος, εμφράγματος και εγκεφαλικού αγγειακού επεισοδίου.

Αναφορές: