Χρόνια φλεγμονή και διατροφική αντιμετώπιση

2017-12-04

Γράφει ο Παπακωνσταντίνου Θεόδωρος

Ορισμός-Διάγνωση

Με τον όρο φλεγμονή εννοούμε μία ανοσολογική άμυνα έναντι τραυματισμού, λοίμωξης ή αλλεργίας, που χαρακτηρίζεται από αύξηση της τοπικής αιματικής ροής, μετακίνηση λευκών αιμοσφαιρίων, και απελευθέρωση χημικών τοξινών. Αιτίες φλεγμονής μπορεί να είναι η παρουσία ιών, βακτηρίων, κάποιες χημικές ουσίες, φάρμακα, τυχόν τραυματισμός ιστών ή οργάνων.

Η φλεγμονή είναι ένας μηχανισμός που χρησιμοποιεί το σώμα για να προστατεύεται από την εισβολή ξένων οργανισμών ή ουσιών και για την αποκατάσταση των τραυμάτων των ιστών. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της είναι η ερυθρότητα, η θερμότητα, το οίδημα, το άλγος, και η απώλεια λειτουργικότητας του τμήματος του σώματος. Συστηματικά, η φλεγμονή μπορεί να δημιουργήσει πυρετούς, αρθραλγίες και μυαλγίες, δυσλειτουργίες οργάνων και καταβολή. Η φλεγμονή διακρίνεται σε οξεία (πρώτες ώρες μετά τη βλάβη) και σε χρόνια (παρατεταμένη φλεγμονώδης αντίδραση).

Η διάγνωση μπορεί να γίνει με εξετάσεις που υποδηλώνουν φλεγμονή και περιλαμβάνουν τον αυξημένο αριθμό των λευκών αιμοσφαιρίων, αύξηση της ταχύτητας καθίζησης ερυθρών αιμοσφαιρίων(ΤΚΕ) ή των επιπέδων της C αντιδρώσας πρωτεΐνης (CRP).

Χρόνια φλεγμονή, διατροφή και τρόπος ζωής

Έρευνες συνδέουν τον τρόπο ζωής και την ποιότητα της διατροφής με τη φλεγμονή και τη προδιάθεση για νόσο (παχυσαρκία, αρθρίτιδα, καρκίνος, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά νοσήματα, νόσος Alzheimer). Στις τροφές που προάγουν τη φλεγμονή περιλαμβάνονται οι επεξεργασμένες τροφές .Οι επεξεργασμένες τροφές, σε αντίθεση με αυτές που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία, έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά όπως βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τροφές πλούσιες σε ζάχαρη, αλάτι και κορεσμένο λίπος όπως τα γλυκά, τα μπισκότα, τα τυποποιημένα κέικ, τα κρουασάν, τα αλλαντικά, τα αναψυκτικά, οι χυμοί με ζάχαρη, τα πατατάκια, το λευκό αλεύρι, το αλκοόλ, το σιρόπι καλαμποκιού, τα σπορέλαια κ.α.

Εκτός όμως από τις τροφές που προκαλούνε φλεγμονή υπάρχουνε και κάποιες οι οποίες πιθανόν να προλαμβάνουν την εμφάνιση της. Στις τροφές αυτές περιλαμβάνονται πλήρεις ανεπεξέργαστες τροφές (όσπρια, λαχανικά, φρούτα, δημητριακά ολικής άλεσης, ξηροί καρποί, ελαιόλαδο, λιπαρά ψάρια κ.α) που είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικές ουσίες και έχουν την ικανότητα να αντιμετωπίζουν την ύπαρξη υψηλού οξειδωτικού στρες. Χαρακτηριστικά παραδείγματα ειδών δίαιτας που παρουσιάζουν υψηλό αντιοξειδωτικό περιεχόμενο είναι η Μεσογειακή διατροφή, η δίαιτα χαμηλού υδατάνθρακα (Low Carb Diet)καθώς και η χορτοφαγική διατροφή (Vegetarian, Vegan).

Στη συνέχεια θα αναφερθούν ορισμένες τροφές με ισχυρές αντί φλεγμονώδεις ιδιότητες:

Μούρα ( φράουλες, μύρτιλα, σμέουρα, βατόμουρα). Η κύρια κατηγορία αντιοξειδωτικών που περιέχουν είναι οι ανθοκυανίνες οι οποίες συνδέονται με μειωμένη νοσηρότητα.
Λιπαρά ψάρια (σολομός, σαρδέλες, σκουμπρί, τόνος, γαύρος). Είναι πλούσια σε Ω-3 λιπαρά οξέα (EPA ΚΑΙ DHEA)τα οποία μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης μεταβολικού συνδρόμου, διαβήτη, νεφροπάθειας και παθήσεων της καρδιάς. Η πρόσληψη τους μπορεί να γίνει και μέσω συμπληρωμάτων τα οποία έχει φανεί να μειώνουν τους δείκτες φλεγμονής.
Πράσινο τσάι. Καθημερινή κατανάλωση του έχει συνδεθεί με μειωμένες πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου, καρδιαγγειακών νοσημάτων, νόσου Alzheimer και παχυσαρκίας. Σημαντικότερα αντιοξειδωτικά που περιέχει είναι οι κατεχίνες.
Πιπεριές (πράσινες και τσίλι). Λόγω της μεγάλης περιεκτικότητας τους σε βιταμίνη C και κερκετίνη (ισχυρό αντιοξειδωτικό) προστατεύουν από φλεγμονές που σχετίζονται με το μυϊκό και σκελετικό σύστημα.
Μανιτάρια. Πλούσια σε αντιοξειδωτικές ουσίες όπως το σελήνιο, φαινόλες και λεκτίνες. Η τακτική κατανάλωση τους έχει συνδεθεί με μειωμένους δείκτες φλεγμονής. Για να μη χαθεί η μεγάλη θρεπτική τους αξία καλό θα ήταν είτε να τρώγονται ωμά είτε να μαγειρεύονται σε χαμηλές θερμοκρασίες.
Μπρόκολο. Ανήκει στην κατηγορία των σταυρανθών λαχανικών μαζί με το κουνουπίδι, τα λαχανάκια Βρυξελλών και το λάχανο.Kale. Η τακτική του κατανάλωση έχει συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης παθήσεων της καρδιάς και κάποιων μορφών καρκίνου. Η κύρια αντιοξειδωτική του ουσία είναι η σουλφοραφάνη (sulforaphane).
Κουρκουμάς. Η κουρκουμίνη που περιέχει φαίνεται να καταπολεμά την πιθανότητα εκδήλωσης αρθρίτιδας, διαβήτη και άλλων ασθενειών. Καλό θα ήταν η κατανάλωση του, να συνδυάζεται με πράσινες πιπεριές με στόχο την καλύτερη απορρόφηση της κουρκουμίνης.
Ελαιόλαδο. Το έξτρα παρθένο ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε ωφέλιμα μονοακόρεστα λιπαρά. Πρόκειται για λιπαρά οξέα τα οποία μειώνουν τις φλεγμονές στα κύτταρα διαφόρων ιστών, καταπολεμώντας παθήσεις της καρδιάς, του εγκεφάλου, των αρθρώσεων, διαφόρων τύπων καρκίνου κ.α. Έρευνα έδειξε ότι άτομα που κατανάλωναν 50ml ελαιολάδου καθημερινά εμφάνιζαν πολύ χαμηλότερους δείκτες φλεγμονής συγκριτικά με τα άτομα τα οποία δεν κατανάλωναν καθόλου ελαιόλαδο.
Ντομάτα. Πλούσια σε βιταμίνη C, κάλιο και λυκοπένιο. Το λυκοπένιο αποτελεί ένα πολύ ισχυρό αντιοξειδωτικό. Ανήκει στα αντιοξειδωτικά καροτενοειδή και πλούσιες πηγές του είναι η ντομάτα και τα προϊόντα της (ιδιαίτερα τα μαγειρεμένα). Το λυκοπένιο έχει ισχυρή δράση κατά των ελευθέρων ριζών και προστατεύει το καρδιαγγειακό σύστημα από την αθηροσκλήρωση, τον προστάτη καθώς και την υγεία των ματιών. Χορηγείται και σα συμπλήρωμα η δράση του οποίου όμως είναι κατά πολύ μειωμένη σε σχέση με την πρόσληψη του από τις τροφές.
Μαύρη σοκολάτα και κακάο. Περιέχει πληθώρα αντιοξειδωτικών ουσιών με σημαντικότερες τις φλαβονόλες οι οποίες συμβάλλουν στην υγεία του ενδοθηλίου των αρτηριών. Επίσης τακτική κατανάλωση μαύρης σοκολάτας οδηγεί σε καλύτερη λειτουργία του εγκεφάλου. Να σημειωθεί ότι τα οφέλη της μαύρης σοκολάτας εξαρτώνται από την περιεκτικότητα της σε κακάο, οπότε συστήνονται αυτές με περιεκτικότητα σε αυτό μεγαλύτερη του 70%.

Κλείνοντας εκτός από τις τροποποιήσεις στη δίαιτα, υπάρχουν και κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής που θα μπορούσαν να συμβάλλουν σε αντιμετώπιση της χρόνιας φλεγμονής. Αυτές είναι η λήψη συγκεκριμένων συμπληρωμάτων διατροφής (κουρκουμίνη, τζιντζερ, μουρουνέλαιο, λυκοπένιο, ρεσβερατρόλη, σπιρουλίνα), η τακτική σωματική άσκηση και ο επαρκής χρονικά και ποιοτικός βραδινός ύπνος.

Αναφορές: