Τροφές που επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία

Γράφει ο Παπακωνσταντίνου Θεόδωρος

Τα νεφρά αποτελούνε το «φίλτρο» του ανθρώπινου σώματος. Κύριοι ρόλοι τους είναι το φιλτράρισμα του αίματος, η αποβολή τοξικών προϊόντων του μεταβολισμού μέσω της ούρησης, η παραγωγή ορμονών και η διατήρηση της ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών στο σώμα. Κυριότερες αιτίες έκπτωσης της νεφρικής λειτουργίας αποτελούνε ο αδιάγνωστος διαβήτης και η υπέρταση. Άλλες συχνές αιτίες είναι ηπατίτιδα C, ο ιός HIV, διάφορες κακοήθειες, καρδιαγγειακά προβλήματα και η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ.

Ανάλογα με τη βλάβη που έχουν υποστεί τα νεφρά, υπάρχουνε και αντίστοιχες διατροφικές συστάσεις. Για παράδειγμα ασθενείς πρώτου σταδίου σε σχέση με ασθενείς τελικού σταδίου εμφανίζουνε διαφορετικές ανάγκες σε θρεπτικά συστατικά. Σε γενικές γραμμές τα συστατικά στα οποία πρέπει να δίνεται περισσότερη προσοχή είναι:

• Το αλάτι (πρόσληψη μέχρι 200mg την ημέρα).
• Το κάλιο (πρόσληψη μέχρι 2000mg την ημέρα).
• Ο φώσφορος (πρόσληψη μέχρι 800-1000mg την ημέρα).
• Η πρωτεΐνη (εδώ οι συστάσεις εξαρτώνται από το βαθμό και το στάδιο της νεφρικής βλάβης).

Υπάρχουνε τροφές οι οποίες μπορεί να επιβαρύνουνε τη νεφρική λειτουργία και να οδηγήσουνε σε συσσώρευση τοξινών στο αίμα. Η μειωμένη συχνότητα κατανάλωσης τους μπορεί να ωφελήσει τους νεφρούς και να αποτρέψει περεταίρω βλάβες τους.

Αναλυτικότερα:

• Αναψυκτικά τύπου cola. Λόγω της υψηλής περιεκτικότητας τους σε φώσφορο μπορεί να επιβαρύνουνε τη λειτουργία των νεφρών. Ενδεικτικά μία συσκευασία αναψυκτικού των 330ml περιέχει από 100-200 mg φωσφόρου.
• Αβοκάντο. Παρά τη πολύ μεγάλη του θρεπτική αξία το φρούτο αυτό εμφανίζει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο. Με την κατανάλωση ενός μέτριου αβοκάντο προσλαμβάνουμε περίπου το 40% των ημερησίων αναγκών σε κάλιο.
• Κονσερβοποιημένες τροφές. Συστήνεται η αποφυγή τους λόγω της πολύ υψηλής περιεκτικότητας τους σε αλάτι.
• Ψωμί ολικής άλεσης. Λόγω υψηλής περιεκτικότητας του σε φώσφορο και κάλιο καλό θα ήταν να υπάρχει έλεγχος της μερίδας. Καλύτερη επιλογή αποτελεί το λευκό ψωμί ή το ολικής μειωμένου αλατιού.
• Καστανό ρύζι. Περιέχει φώσφορο και κάλιο σε μεγάλες συγκεντρώσεις. Καλές εναλλακτικές το άσπρο ρύζι, το φαγόπυρο και το κους κους.
• Μπανάνα. Αν και συγκαταλέγεται στα πιο υγιεινά φρούτα, η μεγάλη περιεκτικότητα της σε κάλιο την κάνει απαγορευτική για άτομα με προβλήματα στα νεφρά. Μία καλή εναλλακτική της μπανάνας είναι ο ανανάς.
• Γαλακτοκομικά. Παρά την υψηλή θρεπτική αξία τους περιέχουνε μεγάλα ποσά φωσφόρου, καλίου και πρωτεΐνης που επιβαρύνουν τη νεφρική λειτουργία. Σχετικά καλές εναλλακτικές τους αποτελούν το γάλα σόγιας και το γάλα αμυγδάλου.
• Πορτοκάλι και ο χυμός του. Πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο. Προτιμήστε επιλογές όπως το μήλο, τα σταφύλια, τα κράμπερις και τους χυμούς τους.
• Επεξεργασμένα κρέατα (αλλαντικά, λουκάνικα). Πλούσια σε αλάτι και πρωτεΐνες εύκολα μπορεί να οδηγήσουνε σε υπέρβαση των ορίων ημερήσιας πρόσληψης.
• Ελιές, διάφορα είδη τουρσιών. Εμφανίζουν μεγάλη περιεκτικότητα σε αλάτι το οποίο προστίθεται κατά τη διαδικασία παραγωγής τους. Υπάρχουνε και επιλογές μειωμένου αλατιού αλλά και σε αυτές τις περιπτώσεις καλό θα ήταν να υπάρχει έλεγχος της μερίδας.
• Βερίκοκα. Φρέσκα ή αποξηραμένα περιέχουνε κάλιο σε μεγάλες συγκεντρώσεις. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι μία κούπα φρέσκα βερίκοκα αποδίδει περίπου 500mg καλίου ενώ μία κούπα αποξηραμένα αποδίδει 1500mg.
• Πατάτα και γλυκοπατάτα. Παρά τη μεγάλη θρεπτική τους αξία είναι πλούσιες σε κάλιο. Ένας τρόπος για να μειωθεί η συγκέντρωση του είναι το διπλό βράσιμο της πατάτας το οποίο μπορεί να μειώσει μέχρι και 50% την περιεκτικότητα της σε κάλιο. Ακόμη και σε αυτές τις περιπτώσεις καλό θα ήταν να υπάρχει έλεγχος της μερίδας.
• Ντομάτα και σάλτσα ντομάτας. Εμφανίζουν πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε κάλιο. Μία κούπα σάλτσα ντομάτας περιέχει περίπου 900mg καλίου. Καλή εναλλακτική αποτελεί η πιπεριά.
• Προμαγειρεμένα φαγητά (κατεψυγμένες πίτσες, έτοιμα ζυμαρικά). Χαρακτηριστικό των τροφών αυτών είναι η υψηλή συγκέντρωση αλατιού και η πολύ χαμηλή θρεπτική αξία, δύο χαρακτηριστικά τροφίμων στα οποία πρέπει να δίνει ιδιαίτερη σημασία κάποιος που εμφανίζει πρόβλημα με τη νεφρική του λειτουργία.
• Σταφίδες, δαμάσκηνα, χουρμάδες. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι μία κούπα δαμάσκηνα περιέχει 1300mg καλίου ενώ μόλις 4 χουρμάδες 700mg.